Нераток - Неизвестно

- Вітэрнал, калі жадаеце.

- А, ужо Вітэрнал! Вы ўцяклі ці вас адпусцілі?

- Паша, а ты сам сабе не здаешся вар’ятам з-за таго, што непачціва размаўляеш з чалавекам, якога бачыш трэці раз за жыццё?

Пры гэтым Вітэрнал зірнуў на мяне так паблажліва і ласкава, што я зноў уявіў сябе маленькім Пашкам з алюмініевым бітончыкам, прывязаным да пояса. І нават адчуў, як абціснулі шчыкалаткі гумавыя тасьмы ад ярка-зялёненькіх штонікаў, што тады былі на мне.

- Прабачце. Процьма жыццёвых абломаў. Нервы ніякія.

- Пра няўдалую абарону дысертадыі ведаю. Гэта не праблема, ці, як вы выказаліся, не “аблом”. А нервы ў цябе моцныя, ты здаровы флегматык. Гэта добра. Ты сам не ведаеш, які магутны ў цябе псіха- духоўны патэнцыял.

Ягоная схільнасць звяртадца то на “ты”, то на “вы’ ў чарговы раз не засталася незаўважанай, аднак і не азадачвала.

Абміну падзеі, у выніку якіх мы апынуліся ў маёй кватэры. Адрэкамендаваўшы Вітэрнала жонцы як былога аднакурсніка Віталія, я правёў яго на кухню - самае зручнае месца для размоў, асабліва вячэрніх і начных: над кухняй - кухня, пад кухняй - кухня.

Ён амаль не піў - спаслаўся на небяспеку страціць яснасць розуму. А я папярэдне паведаміў, што развітацца мы павінны не пазней за адзінаццаць вечара, і паабяцаў выслухадь усё, што б ён ні сказаў.

Мяркую, папярэднімі скарачэннямі я набыў права давесці яго дзівацкі аповед цалкам, бо тады, з яго дазволу, уключыў на запіс двухкасетнік “Снежаць”, які на мінулым тыдні выпадкова па купонах набыў у “Бытавой тэхніцы”. А пазней, не давяраючы даўгавечнасці плёнкі, перапісаў тэкст на паперу, выключыўшы з аповеду Вітэрнала свае няўдалыя іранічныя рэплікі, на якія ён рэагаваў абаяльна і пераканаўча. Ён біў хвосткімі, не заўсёды лагічна звязанымі абзацамі.

- Я ведаю, што гэтаму немагчыма паверыць, але мой узрост нельга вызначыць. Не хачу сказадь, што вечны ці прысутнічаў тут ад стварэння свету. Аднак я ведаю гэты свет, як ніхто з тых, хто ў ім жыве. Скажу болей: я ведаю гэты свет лепш за ўсіх, разам узятых. Апошняе занадта саманадзейна - перакрэсліваю гэтыя словы.

Напэўна, даводзілася чудь, што Зямля трымаецца на трох Сланах, якія стаяць на Чарапасе? Ці не з’яўляецца сэнс у такога светапогляду, калі вышэйзгаданыя жывёлы будудь напісаны, як і належыць, з вялікай літары? Сланы - гравітацыя, інерцыя, магнетызм. Чарапаха - раўнавага. Ці зразумела, што такое “перысданта старгінаунгмы”? Што азначае слова “кван!’ ці “кварк” для неандэртальца? Прыблізна тое ж, што і для вас.

Як мы маглі растлумачыць будову свету, які вам належала засяліць? Паспрабуйце растлумачыць значэнне слова “гіпатэнуза” або “перпендыкуляр” свайму пяцігадоваму хлопчыку! І самае крыўднае, што вы не зразумелі зместу дзевяноста дзевяці адсоткаў нашых пасланняў. А асноўную частку пераклалі так прымітыўна і прадузята, што ідэя пазначыць для вас кірунак згасла яшчэ да таго часу, як вы паспрабавалі яе скарыстаць. На прадягу ўсёй гісторыі вы тыкаецеся, як сляпыя кадяняты, і пры гэтым асляпляеце відушчых. Ваш прагрэс, як і рэгрэс, - толькі заканамернасць выпадковасді, упарадкаванасць хаосу.

Самае дзіўнае, што вы надзвычай уважлівыя да лічбаў. Калі незразумелы тэкст вы скажаеце пад сваё разуменне і амбіцыі, то лічбы ніколі не кранаеце, нават калі яны здаюцда бязглуздымі. Чаму вы лічыце, што “трынаддадь” - лічба Д’ябла, а тры шасцёркі - самога Сатаны, калі не маеце ўяўлення ні пра таго, ні пра другога?! І адначасова лічыце, што Д’ябал і Сатана - адно і тое ж.

Такім чынам, свет сапраўды ўзнік сем тысяч гадоў таму. Што вы лічыце годам? Т рыста шэсцьдзесят пяць абаротаў Зямлі вакол сябе і адзін - вакол Сонца? Зіму-вясну-лета-восень, якія і цяпер навыварат у Паўднёвым паўшар’і і “ніяк” у зоне Экватара? Словы “і быў дзень, была ноч - дзень першы” ў маштабе дваццаці чатырох гадзін адмаўляецца ўспрымаць звычайны чалавечы розум. А святло і цемру адрозніваюць нават сляпыя. Вада з’яўляецца нейтральнай толькі па волі вашых стваральнікаў. Галоўнай жыдцёвай вадкасцю магла б аказадца і саляная кіслата, а замест кіслароду, несмяротнага для вас толькі ў сумесі з азотам, - ксенон.

Дык вось, напачатку Сусвет трымаўся на адным Слане - гравітадыі. Гэта азначае, што ўсе сістэмы Галактыкі былі нерухомыя. Раптоўны рывок, які ў вас цяпер прынята называць Вялікім Выбухам, стварыў рух, што характарызаваўся інерцыяй. З’явіўся другі Слон. Госпад высмаркаўся Галактыкай. Магнетызм, трэці Слон, узнік ад дынамікі палёту і трэння. І нарэшце, калі сілы паскарэння ўраўняліся з сіламі супрадіўлення, узнікла Чарапаха, якая падставіла свой панцыр пад Сланоў, - раўнавага. І будзе яна існавадь да таго часу, пакуль Галактыка не сутыкнецца з перашкодай і, расцёкшыся па ёй, не набудзе новую, статычную, раўнавагу. Усё, што па-за Галактыкай, агляднае, але недасяжнае. Як толькі вы навучыцеся вызначаць абсалютныя хуткасці нябесных сістэм, гэта стане зразумелым. Вы ўбачыце, што з нячутным для вашых вушэй гудам пралятаеце міма іх, практычна нерухомых, з велізарнай хуткасцю. Аднак гэта мая ўласная версія, якую не магу пацвердзіць нічым, апроч высноў, на якія ў мяне мелася дастаткова часу.

Вернемся да тэорыі стварэння свету як гісторыі планеты Зямля. Стварэнне Святла і Цемры - задача не больш складаная, чым для вас - пстрыкнуць электраўключальнікам. Вы ж ніколі не зразумееце сутнасці святла і цемры! Вы яшчэ ніяк не разумееце, што сапраўдная цемра - адсутнасць святла, якое можа даць любое адценне - ад белага да чорнага.

Праміну прадяглы перыяд першапачатковай каагуляцыі да палаючай іскры пылінак, якія надалі ёй шаравую форму. І гэта - толькі другі дзень, калі Божы Хаос прадвызначана асэнсаваным рухам стварыў Зямлю адначасова з усёй Галактыкай.

Тое, што я раскажу далей, не раз выказвалася ў апокрыфах, якія вы зацята знішчалі разам з іх аўтарамі.

Падзел зямной цвердзі, вады і неба - па-за Божай задумай, дакладней, прадвызначаны Божым Хаосам. А вось стварэнне жыцця, прычым адначасова расліннага і жывёльнага, - без сумневу заслуга дзеячаў Бога Цяперашняга і Сапраўднага. Асобна створаныя гэтыя дзве формы непазбежна загінулі б, як загінула б чалавецтва і без мужчын, і без жанчын.

Дзень трэці, так бы мовіць - этап, быў паспяхова завершаны.

Пра святло і цемру я казаў: нават крот адрознівае свячэнне ад змроку; стварэнне свяціл тлумачыцца ў святых кнітах іх аўтарамі для больш гарманічнага ўспрымання. А стварэнне жыўнасці, падобнай да сённяшняй, - асобны этап. Я не магу растлумачыць чалавечымі вобразамі, аднак што бясспрэчна: уся шматаблічнасць стацыянарных раслінных і рухомых жывёльных істот была створана не імгненна, не з першай спробы. І канчатковы варыянт быў неаднаразова адкарэктаваны. Вы знайшлі рэшткі адкідаў эксперыментаў і назвалі гэта эвалюцыяй. Але ніводная вольха, якая па вашай класіфікадыі належыць да сямейства бярозавых, ніколі не стане бярозай! І нават у сямействе акул вы знойдзеце больш разнастайнасці, чым паміж людзьмі, малпамі і саламандрамі!

Здольнасць да апладнення - ключ Божы, яйка - вока Божае, а клятчатка - асноўны матэрыял. Гэта модуль, так было задумана. На гэтым дзень пяты скончыўся. Зямля грымела ўзрывамі вулканаў, а воды Усясветнага Акіяна кіпелі ад цеплыні Іскры, якую ахутваў Попел.

І былі накіраваны на Зямлю сыны і дочкі Божыя з наказам пладзідца і ўладарыць. Баязліва ўспрыняў іх створаны Госпадам свет, бо на пачуцці перавагі і празе знішчэння грунтаваліся іхнія моц і намеры. Таму адклікаў Госпад сыноў і дочак сваіх і па ўзоры і падабенстве іхнім стварыў людзей, падарыў ім Смерць і загадаў, каб прыходзіла па іхнім Прызыве. Калі ж убачыў, што людзі жывуць даўжэй, чым патрэбна для гармоніі, пазначыў Госпад, каб Смерць прыходзіла да іх па яго Наказу. Але, калі племя людское разраслося незлічона і стаміўся Госпад сачыць за кожным асобным лёсам, загадаў ён, каб Смерць прыходзіла ў Тэрмін, вызначаны ёю самой. Аднак Смерць мудрая: яна дагэтуль чуе Прызыў і Наказ.

І пакінуў Бог на Зямлі некалькі Першалюдзей, у якіх няма тэрміну, абмежаванага Яго воляй або меркаваннем Смерці. І пазначыў іх атрыбутам бессмяротнасці, каб маглі пазнаваць сваіх пераемнікаў.

Я, Вітэрнал, - нашчадак Першалюдзей. Мы не вечныя: наш тэрмін - жыццё чалавецтва.

.Вы, вядома, чулі пра Сусветны патоп. Аднак вамі абмяркоўваецца толькі апошні, апісаны вамі. Параўнайце вышыню Арарата і Джамалунгмы! Вада, што заліла ўвагнутасці Зямлі, нават ад малога ўзрушэння лёгка закрые тыя нікчэмныя ашмёткі сушы, якія вы называеце мадерыкамі і астравамі. Ад павышэння знешняй тэмпературы планеты на пяць градусаў знікне суша. Вы і сягоння ў вадзе, толькі ноздры высунулі! І выключна ад трэцяга Слана - магнетызму - залежыць, калі гэта адбудзецца наступным разам. Вы жывучыя прыстасаванцы, аднак запэўніваю: нават пяці пакаленняў не хопіць, каб у вас з’явіліся жабры, а існаванне на каўчэгах, хай сабе і касмічных, знішчыць ці вырадзіць вас. Зрэшты, не буду катэгарычным: не першая спроба і не апошняя.