Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий
Шрифт:
Интервал:
Закладка:
9.5.22. ὅταν δ’ εἰπεῖν τε ἱκανῶς ἔχῃ οἷος ὑφ’ οἵων πείθεται παραγιγνόµενόν τε δυνατὸς ᾖ διαισθανόµενος ἑαυτῷ ἐνδείκνυσθαι ὅτι οὗτός ἐστι καὶ αὕτη ἡ φύσις περὶ ἧς τότε ἦσαν οἱ λόγοι νῦν ἔργῳ παροῦσά σοι, ᾗ προσοιστέον τούσδε ὧδε τοὺς λόγους ἐπὶ τὴν τῶνδε πειθώ, πάντα δὴ ταῦτ’ ἔχοντι, προσλαβόντι καιροὺς τοῦ πότε λεκτέον καὶ ἐπισχετέον βραχυλογίας τε [καὶ] αὖ καὶ ἐλεεινολογίας καὶ δεινώσεως ἑκάστων τε ὅσα ἂν εἴδη λόγων µάθῃ, τούτων τὴν εὐκαιρίαν τε καὶ ἀκαιρίαν διαγνόντι καλῶς τε καὶ τελέως ἐστὶν ἡ τέχνη ἀπειργασµένη, πρότερον δ’ οὔ.
9.5.23. ἀλλ’ ὅ τι ἂν αὐτῶν τις ἐλλείπῃ λέγων ἢ διδάσκων ἢ γράφων, φῇ δὲ τέχνῃ λέγειν, ὁ µὴ πειθόµενος κρατεῖ.”
9.5.24. ταῦτα οὖν αὐτῷ λέλεκται περὶ τῆς ῥητορικῆς ἐνταῦθα διδάσκοντι πῶς ἄν τις αὐτὴν ἄριστα συστήσαιτο µεθόδῳ χρώµενος, οὐ καθάπερ οἱ πολλοὶ δι’ ἐµπειρίας τε καὶ τριβῆς.
9.5.25. ἔτι τε πρὸς τούτοις κατωτέρω µετὰ τὸ διελθεῖν ἐν τῷ µεταξὺ χρήσιµα πολλὰ συγκεφαλαιούµενος αὐτὰ κατὰ λέξιν οὕτως ἔφη·
9.5.26. “ὥστ’ εἰ µὲν ἄλλο τι περὶ τέχνης λόγων λέγεις, ἀκούοιµεν ἄν, εἰ δὲ µή, οἷς νῦν δὴ διήλθοµεν πεισόµεθα, ὡς ἐὰν µή τις τῶν τ’ ἀκουσοµένων τὰς φύσεις διαριθµήσηται καὶ κατ’ εἴδη τε διαιρεῖσθαι τὰ ὄντα καὶ µιᾷ ἰδέᾳ ἀδύνατος ᾖ καθ’ ἓν ἕκαστον περιλαµβάνειν, οὔποτ’ ἔσται τεχνικὸς λόγων πέρι καθόσον δυνατὸν ἀνθρώπῳ.”
9.5.27. Ἐν τούτῳ µὲν τῷ βιβλίῳ διὰ συντόµων ἐδήλωσε περί τε τῆς τῶν τεχνῶν ἁπασῶν καθόλου συστάσεως καὶ περὶ τῆς ῥητορικῆς, ἀκριβέστατα δὲ τὸν λόγον ὅλον ἐν τῷ Φιλήβῳ διῆλθεν. ἐγὼ δὲ ἀπὸ τῶν ἐπικαιροτάτων ἄρξοµαι παραγράψας αὐτοῦ πρώτην τήνδε τὴν ῥῆσιν·
9.5.28. “—φωνὴ µὲν ἡµῖν ἐστί που µία διὰ τοῦ στόµατος ἰοῦσα καὶ ἄπειρος αὖ πλήθει πάντων τε καὶ ἑκάστου.— τί µήν; —καὶ οὐδὲν ἑτέρῳ γε τούτων ἐσµέν πω σοφοί, οὔτε ὅτι τὸ ἄπειρον αὐτῆς ἴσµεν οὔθ’ ὅτι τὸ ἕν· ἀλλ’ ὅτι ὁπόσα τέ ἐστι καὶ ὁποῖα, τοῦτο ἔστι τὸ γραµµατικὸν ἕκαστον ποιοῦν ἡµῶν.
9.5.29. —ἀληθέστατα.— καὶ µὴν καὶ τὸ µουσικὸν ὃ τυγχάνει ποιοῦν, τοῦτ’ ἔστι ταὐτόν. —πῶς; φωνὴ µέν που καὶ τὸ κατ’ ἐκείνην τὴν τέχνην ἐστὶ µία ἐν αὐτῇ.— πῶς δ’ οὔ; —δύο δὲ θῶµεν, βαρὺ καὶ ὀξύ, καὶ τρίτον ὁµότονον· ἢ πῶς;— οὕτως. — ἀλλ’ οὔπω σοφὸς ἂν εἴης τὴν µουσικὴν εἰδὼς ταῦτα µόνα, µὴ εἰδὼς δέ, ὡς ἔπος εἰπεῖν, εἰς ταῦτα οὐδενὸς ἄξιος ἔσῃ.
9.5.30. —οὐ γὰρ οὖν.— ἀλλ’ ὦ φίλε ἐπειδὰν λάβῃς ὁπόσα τὰ διαστήµατά ἐστι τὸν ἀριθµὸν τῆς φωνῆς ὀξύτητός τε πέρι καὶ βαρύτητος καὶ ὁποῖα καὶ τοὺς ὅρους τῶν διαστηµάτων καὶ τὰ ἐκ τούτων ὅσα συστήµατα γέγονεν, ἃ κατιδόντες οἱ πρόσθεν παρέδοσαν ἡµῖν τοῖς ἑποµένοις ἐκείνοις καλεῖν αὐτὰ ἁρµονίας, ἔν τε ταῖς κινήσεσιν αὖ τοῦ σώµατος ἕτερα τοιαῦτα ἐνόντα πάθη γιγνόµενα, ἃ δὴ δι’ ἀριθµῶν µετρηθέντα δεῖν αὖ φασι ῥυθµοὺς καὶ µέτρα ἐπονοµάζειν καὶ ἅµα ἐννοεῖν ὡς οὕτω δεῖ περὶ παντὸς ἑνὸς καὶ πολλῶν σκοπεῖν· ὅταν γὰρ ταῦτά τε λάβῃς οὕτω, τότε ἐγένου σοφός· ὅταν δ’ ἄλλο τῶν ὄντων ὁτιοῦν ταύτῃ σκοπούµενος ἕλῃς, οὕτως ἔµφρων περὶ τούτου γέγονας.
9.5.31. τὸ δ’ ἄπειρόν σε ἑκάστων καὶ ἐν ἑκάστοις πλῆθος ἄπειρον ἑκάστοτε ποιεῖ τοῦ φρονεῖν καὶ οὐκ ἐλλόγιµον οὐδ’ ἐνάριθµον, ἅτ’ οὐκ εἰς ἀριθµὸν οὐδένα ἐν οὐδενὶ πώποτε ἀπιδόντα.
9.5.32. —κάλλιστα, ὦ Φίληβε, ἔµοιγε τὰ νῦν λεγόµενα εἰρηκέναι φαίνεται Σωκράτης.— καὶ ἐµοὶ ταῦτά γε αὐτά· ἀλλὰ τί δή ποτε πρὸς ἡµᾶς οὗτος ὁ λόγος εἴρηται νῦν καὶ τί ποτε βουλόµενος; —ὀρθῶς µέντοι τοῦθ’ ἡµᾶς, ὦ Πρώταρχε, ἠρώτησε Φίληβος.— πάνυ µὲν οὖν καὶ ἀποκρίνου γε αὐτῷ.
9.5.33. —δράσω ταῦτα διελθὼν σµικρὸν ἔτι περὶ αὐτῶν τούτων. ὥσπερ γὰρ ἓν ὁτιοῦν εἴ τίς ποτε λάβοι, τούτων, ὥς φαµεν, οὐκ ἐπ’ ἀπείρου φύσιν [ἀεὶ] δεῖ βλέπειν εὐθὺς ἀλλ’ ἐπί τινα ἀριθµόν, οὕτω καὶ τὸ ἐναντίον ὅταν τις τὸ ἄπειρον ἀναγκασθῇ πρῶτον λαµβάνειν, µὴ ἐπὶ τὸ ἓν τοῦτο εὐθὺς ἀλλ’ ἐπ’ ἀριθµὸν αὖ τινα πλῆθος ἕκαστον ἔχοντά τι κατανοεῖν, τελευτᾶν τ’ ἐκ πάντων εἰς ἕν.
9.5.34. πάλιν δὲ ἐν τοῖς γράµµασι τὸ νῦν λεγόµενον λάβωµεν. —πῶς;— ἐπειδὴ φωνὴν ἄπειρον κατενόησεν εἴτε τις θεὸς εἴτε καὶ θεῖος ἄνθρωπος, ὡς λόγος ἐν Αἰγύπτῳ Θεύθ τινα τούτων γενέσθαι λέγων, ὃς πρῶτος τὰ φωνήεντα ἐν τῷ ἀπείρῳ κατενόησεν οὐχ ἓν ὄντα ἀλλὰ πλείω, καὶ πάλιν ἕτερα φωνῆς µὲν οὔ, φθόγγου δὲ µετέχοντά τινος, ἀριθµὸν δέ τινα καὶ τούτων εἶναι· τρίτον δὲ εἶδος γραµµάτων διεστήσατο τὰ νῦν λεγόµενα ἄφωνα ἡµῖν· τὸ µετὰ τοῦτο διῄρει τά τε ἄφωνα καὶ ἄφθογγα µέχρις ἑνὸς ἑκάστου καὶ τὰ φωνήεντα καὶ τὰ µέσα κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον, ἕως ἀριθµὸν αὐτῶν λαβὼν ἑνί τε ἑκάστῳ καὶ σύµπασι στοιχεῖον ἐπωνόµασε.
9.5.35. καθορῶν δ’ ὡς οὐδεὶς ἡµῶν οὐδ’ ἂν ἓν αὐτὸ καθ’ ἑαυτὸ ἄνευ πάντων αὐτῶν µάθοι, τοῦτον τὸν δεσµὸν αὖ λογισάµενος ὡς ὄντα ἕνα καὶ ταῦτα πάντα ἕν πως ποιοῦντα, µίαν ἐπ’ αὐτοῖς ὡς οὖσαν γραµµατικὴν τέχνην ἐπεφθέγξατο προσειπών.”
9.5.36. ταῦτα µὲν ὁ Πλάτων ἔγραψεν ἐν Φιλήβῳ περὶ συστάσεως τεχνῶν, τῆς κατὰ µέθοδον δηλονότι τὴν λογικήν, οὐ τῆς ἐκ τῆς πολυχρονίου τηρήσεως καὶ τῆς τῶν κατὰ µέρος ἀθροιζοµένης ἐµπειρίας.
9.5.37. ὅτι δ’ οὐκ ἄνευ τοῦ γεγυµνάσθαι περὶ διαίρεσίν τε καὶ σύνθεσιν οἷόν τε γενέσθαι τὴν λογικὴν σύστασιν τῶν τεχνῶν, εὔδηλόν ἐστιν ἐξ ὧν ἄχρι τοῦ δεῦρο λέλεκταί µοι.
9.5.38. καὶ µέντοι καὶ καθ’ ὅλον τὸ βιβλίον τὸν Φίληβον ἐν τοῖς ἑξῆς ἔργῳ δείκνυσι τὴν µέθοδον ἐπὶ τῆς ἡδονῆς ἁπάσας αὐτῆς τὰς διαφορὰς διελθών.
9.6.1. Οὕτω δὲ καὶ ὁ ῾Ιπποκράτης ἔφθασεν ἐν τῷ περὶ διαίτης ὀξέων µεµψάµενος τοὺς Κνιδίους ἰατροὺς ὡς ἀγνοοῦντας τὰς κατ’ εἴδη καὶ γένη διαφορὰς τῶν νοσηµάτων, αὐτὸς δὲ δείκνυσι τοὺς διορισµοὺς καθ’ οὓς τὸ δοκοῦν ἓν εἶναι πολλὰ γίγνεται τεµνόµενον, οὐκ ἐπὶ νοσηµάτων µόνον ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων, ἐν ᾧ τοὺς πλείστους τῶν ἐνδοξοτάτων ἰατρῶν εὑρεῖν ἐστιν ἐσφαλµένους ἄχρι καὶ τῶν βοηθηµάτων.
9.6.2. ἔνιοι µὲν γὰρ ἐπὶ τὰς κατὰ µέρος αὐτῶν ἐλθόντες χρείας ἀµέθοδον εἰργάσαντο τὴν διδασκαλίαν, ἔνιοι δὲ τὸ κοινότατον εἰπόντες ἄχρι µὲν τῆς προχείρου φαντασίας µεθοδικώτερον ἐποιήσαντο τὸν λόγον, τῇ ἀληθείᾳ δὲ µοχθηρότερον.
9.6.3. ἐντεῦθεν δὲ διεφώνησαν ἀλλήλοις, ἔνιοι µὲν ὡς οἰκεῖον βοήθηµα τοῦδέ τινος τοῦ πάθους, οἷον, εἰ τύχοι, πλευρίτιδος, ἀποφηνάµενοι τὴν φλεβοτοµίαν, ἔνιοι δὲ τὴν κάθαρσιν, ὥσπερ γε καὶ πυρίαν οἱ µὲν διὰ σπόγγων, οἱ δὲ διὰ τῶν καλουµένων ὑπὸ
