Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий
Шрифт:
Интервал:
Закладка:
6.8.26. ἐν ὀφθαλµῷ δὲ τί δεῖ καὶ λέγειν ὡς ἴδιον ἐξαίρετον καὶ οὐδ’ ἐγγὺς οὐδενὶ τῶν ἄλλων ἐοικός ἐστι τὸ κρυσταλ<λ>οειδές, ὅτε καὶ τὸ τῆς ἐνεργείας τῆς κατ’ αὐτὸ µηδενὶ προσέοικεν;
6.8.27. Oὐδὲν οὖν θαυµαστόν ἐστιν οὐδὲ τὸ τοῦ ἥπατος ἴδιον σῶµα κατὰ τὴν αὐτοῦ φύσιν κεκτῆσθαι τὴν ἐνέργειαν· ἐρυθρότατον µὲν γάρ ἐστιν ὥσπερ τὸ αἷµα, τῷ πεπῆχθαι µόνον αὐτοῦ <διαφέρον.
6.8.28. αἵµατος δὲ πῆξις ἡ µὲν ὑπὸ τοῦ> περιέχοντος γίγνεται, σβεννύουσα µὲν ἐξ αὐτοῦ τὴν θερµότητα, µελαίνουσα δὲ διὰ τὴν ψῦξιν· οὐχ οὕτως δὲ κατὰ τὸ ἧπαρ, ἀλλ’ ὑπό γε τῆς ἐµφύτου θερµασίας κοσµούσης αὐτὸ µᾶλλον ἢ φθειρούσης.
6.8.29. ἀλλοιοῦται µὲν γὰρ ἑκατέρως τὸ αἷµα, κἂν θρόµβος γένηται κἂν ἥπατος σάρξ· ἀλλ’ ἡ µὲν εἰς θρόµβον ἀλλοίωσις ὁδὸς ἐπὶ φθοράν ἐστι<ν>, ἡ δ’ εἰς τὴν ἥπατος οὐσίαν ἐνέργεια φύσεως· οὐδ’ ἐστὶν οὐδὲν ὁµοιότερον εὑρεῖν αἵµατι τῆς ἥπατος ἰδέας.
6.8.30. εἴρηται µὲν οὐ καλῶς οὐδ’ ὑπὸ τῶν εἰπόντων τῇ πρώτῃ καὶ νεοπαγεῖ σαρκὶ παραπλήσιον γίγνεσθαι στάξαν εἰς ὕδωρ χλιαρὸν αἷµα· πολὺ δὲ δὴ µᾶλλον ἡ συµµετρία τῆς ἐµφύτου θερµασίας ἀκριβῆ περιτίθησιν αὐτῷ τὸν κόσµον.
6.8.31. εἴπερ οὖν ἕκαστον µόριον ἐξ ὁµοιοτάτου κατὰ τὴν οὐσίαν ἑαυτῷ τρέφεται χυλοῦ καὶ τοῦτον παρασκευάζειν ἑαυτῷ πέφυκεν ἀλλοιοῦν τε καὶ µεταβάλλον, ἡ τοῦ αἵµατος γένεσις ἔργον τῆς ἥπατος σαρκός. αὕτη δ’ ἐστίν, ὡς ἐδείχθη, τὸ ἴδιον ἑαυτοῦ σῶµα. διὸ τῶν ἄλλων ἀποκριθὲν ἕν τι τῶν σπλάγχνων ἐστὶ µονογενές.
6.8.32. Mετέχει µὲν οὖν καὶ ἡ καρδία τοῦ τοιούτου χρώµατος, ἀλλ’ οὐκ εἰς ὅσον ἧπαρ· ὑγρότερον γάρ ἐστι τὸ σπλάγχνον τοῦτο τῆς καρδίας καὶ διὰ τοῦτ’ ἐρυθρότερόν τε καὶ µαλακώτερον, ἡ δὲ ξηροτέρα τε καὶ θερµοτέρα τοῦ ἥπατος ὑπάρχει.
6.8.33. οὕτως γὰρ ἤµελλεν ἅµα τε σκληροτέρα γενήσεσθαι καὶ κινήσεσθαι διττὴν κίνησιν ὁµοίως ταῖς ἀρτηρίαις, ἵν’ ἐκ µὲν τῆς τοιαύτης κινήσεως ἡ συµµετρία φυλάττηται τῆς ἐµφύτου θερµασίας, ὡς ἐν τῷ Περὶ χρείας σφυγµῶν ἐπεδείξαµεν, ἡ σκληρότης δὲ τὴν δυσπάθειαν αὐτῇ παρέχῃ συνεχέσι τε κινήσεσι καὶ σφόδρα ἰσχυραῖς ἐνίοτε παρεσκευασµέναις ὑπὸ τῆς φύσεως.
6.8.34. ὅθεν οὐδὲ τὸ ἴδιον αὐτῆς αἷµα τοιοῦτόν ἐστιν οἷόν περ τὸ τοῦ ἥπατος, ἀλλ’ ὅσῳ θερµότερον τὸ σπλάγχνον τοῦ σπλάγχνου, τοσούτῳ ξανθότερον, ὅπερ ἴδιον αἵµατος ξηροτέρου, καθάπερ τοῦ ὑγροτέρου τὸ ἐρυθρόν.
6.8.35. εἴρηται δὲ καὶ ὑπὸ Πλάτωνος µὲν ἐν Τιµαίῳ περὶ τῆς τῶνδε τῶν χρωµάτων γενέσεως, ἀτὰρ οὖν καὶ ἡµεῖς αὖθις ἐξηγησάµεθά τε καὶ ἀπεδείξαµεν ὡς ὀρθῶς εἴρηται πάντα, γεγραφότες ὑπὲρ αὐτῶν ἰδίᾳ καθ’ ἕτερον λόγον.
6.8.36. ᾿Aλλὰ νῦν γε τὸ προκείµενον ἡµῖν περαίνωµεν. αἵµατος ὑγροῦ µὲν τὴν κρᾶσιν, ἐρυθροῦ δὲ τὴν χρόαν ἡ πρώτη µὲν ἐν ἥπατι γένεσις, ὀχετοὶ δὲ παράγοντές τε καὶ διανέµοντες αὐτὸ παντὶ τῷ σώµατι φλέβες· αἵµατος δὲ ξανθοῦ καὶ θερµοῦ καὶ λεπτοµεροῦς καὶ πνευµατώδους ἡ µὲν πρώτη γένεσις ἐν τῇ τῆς καρδίας ἀριστερᾷ κοιλίᾳ, διανέµουσι δὲ καὶ παράγουσιν εἰς ὅλον τὸ ζῷον αἱ ἀρτηρίαι τὸ τοιοῦτον αἷµα· δέδεικται δὲ καὶ περὶ τούτων ἐπὶ πλέον ἐν τοῖς τῶν Φυσικῶν δυνάµεων ὑποµνήµασιν.
6.8.37. ὥσθ’ ἅµα µὲν ὅπερ ἀνεβαλόµην ἐν τοῖς ἔµπροσθεν λόγοις ἐρεῖν αὖθις ὑπὲρ τοῦ κατὰ τὴν καρδίαν αἵµατος, τὰ νῦν εἴρηται, ἅµα δὲ ὡς ἐσφάλησαν οἱ καὶ τὴν καρδίαν ἀρχὴν εἰπόντες εἶναι τῶν φλεβῶν ἐπιδέδεικται.
6.8.38. εἴπερ γὰρ αἵµατός τινος, εὐθὺς δήπου καὶ φλεβῶν ἐνόµισαν, ὥσπερ µὴ καὶ τῶν ἀρτηριῶν ἐχουσῶν αἷµα λεπτοµερέστατον καὶ θερµότατον.
6.8.39. ὡς οὖν ἀρτηριῶν οὕτως καὶ τοῦ πνευµατώδους τε καὶ τοῦ ζέοντος αἵµατος ἀρχή τε καὶ πηγὴ τοῖς ζῴοις ἐστὶν ἡ καρδία καὶ διὰ τοῦτο καὶ τὸ θυµοειδὲς ἐνδείκνυται τῆς ψυχῆς ἐν αὐτῇ κατῳκίσθαι.
6.8.40. ταῦτ’ ἄρα καὶ ὁ Πλάτων τὴν καρδίαν ἔλεγε πηγὴν τοῦ περιφεροµένου κατὰ πάντα µέλη σφοδρῶς αἵµατος. οὐ ταὐτὸν γάρ ἐστιν ἢ πηγὴν αἵµατος ἁπλῶς εἰπεῖν ἢ προσθεῖναι “τοῦ περιφεροµένου σφοδρῶς.”
6.8.41. τὸ µὲν γὰρ ἐξ ἥπατος ὁρµώµενον οὐ περιφέρεται σφοδρῶς, ὅτι µήτε πνευµατῶδές ἐστι µήθ’ ὅλως σφύζουσιν αἱ περιέχουσαι φλέβες αὐτό· τὸ δ’ ἐκ τῆς ἀριστερᾶς κοιλίας τῆς καρδίας ὁρµώµενον θερµότερόν τε τοῦδε καὶ πνευµατῶδες ἱκανῶς ἐστιν, ὡς ἂν σφυζόντων αὐτοῦ τῶν ἀγγείων.
6.8.42. Kαλεῖται δ’ ὑπὸ µὲν τῶν παλαιοτάτων ἰατρῶν καὶ φιλοσόφων καὶ τουτὶ τὸ γένος τῶν ἀγγείων ὡσαύτως θατέρῳ φλέψ, ὑπὸ δὲ τῶν ἄλλων ἀρτηρία µὲν τὸ σφύζον, τὸ δ’ ἄσφυκτον φλέψ.
6.8.43. ὅτι δ’ οὕτως ὠνόµαζον οἱ παλαιοὶ δέδεικται µὲν ἤδη πολλοῖς τῶν ἔµπροσθεν, ἐπιδέδεικται δὲ καὶ πρὸς ἡµῶν ἑτέρωθι. νυνὶ δὲ τοσοῦτον µόνον ὅσον εἰς τὰ παρόντα χρήσιµον ὑποµνήσω.
6.8.44. τῆς κατὰ τὸν ἀγκῶνα καὶ µάλιστα τὸν ἀριστερὸν ἀρτηρίας ὅταν ἡ κίνησις ἐκ γενετῆς ὑπάρχῃ ταχεῖά τε ἅµα καὶ µεγάλη καὶ εὔτονος, ἰσχυρὰν µὲν ἐνδείκνυται τὴν ἐν τῇ καρδίᾳ θυµοειδῆ δύναµιν, ἀκµαῖον δὲ καὶ ζέον τὸ κατ’ αὐτὴν θερµόν, ὅπερ ὀνοµάζειν µανιῶδές τε καὶ ὀξύθυµον ἔθος.
6.8.45. ὁ τοίνυν ῾Ιπποκράτης ὀνοµάζων φλέβα τὴν ἀρτηρίαν ταύτην ὧδέ πως γράφει κατὰ τὸ δεύτερον τῶν ᾿Επιδηµιῶν· “ᾧ δ’ ἂν ἡ φλὲψ ἡ ἐν ἀγκῶνι σφύζῃ µανικὸς καὶ ὀξύθυµος, ᾧ δ’ ἂν ἀτρεµέῃ τυφώδης.”
6.8.46. ὅτι δὲ καὶ τὸ σφύζειν ὄνοµα καὶ ὁ σφυγµὸς ἐπὶ τῆς σφοδρᾶς εἰς τοσοῦτον τῶν ἀρτηριῶν κινήσεως, ὡς καὶ πρὶν ἐπιλαβεῖν τὴν ἁφὴν αἰσθητὴν εἶναι τἀνθρώπῳ τὴν κίνησιν, ὑπὸ τῶν παλαιῶν ἐλέγετο, καὶ δι’ ἄλλων µὲν ἀποδέδεικται καὶ νῦν δ’ οὐχ ἥκιστα φαίνεται διὰ τῆς πρὸς τὸ ἀτρεµέειν ἀντιθέσεως καὶ τὸν τυφώδη δέ, δηλονότι τὸν ἐναντίον τῷ µανικῷ ἢ καὶ ὀξυθύµῳ καὶ ἀόργητον.
6.8.47. ὥσθ’ οἷον ὁδοῦ τι πάρεργον ἡµῖν οὐ σµικρὸν ἤνυσται κατὰ τὴν ἐξήγησιν τοῦ τῆς φλεβὸς ὀνόµατος ἐπιδείξασιν ῾Ιπποκράτην πρότερον Πλάτωνος ἐν καρδίᾳ τιθέµενον <τὴν> ἀρχὴν τῆς θυµοειδοῦς δυνάµεως. ἀλλὰ τούτου µὲν καὶ µετ’ ὀλίγον ἐπιµνησθήσοµαι.
6.8.48. Πρὸς δὲ τὴν τοῦ Πλάτωνος λέξιν ἐπάνειµι καθ’ ἣν τὰς ἀρτηρίας ὀνοµάζων φλέβας ἔλεγε· “τὴν δὲ καρδίαν ἅµ<µ>α τῶν φλεβῶν καὶ πηγὴν τοῦ περιφεροµένου κατὰ πάντα τὰ µέλη σφοδρῶς αἵµατος.”
6.8.49. ἐπειδὴ γὰρ οὐδέπω τὸ σφύζον ἀγγεῖον ὥσπερ νῦν ἀρτηρία[ι] προσηγόρευτο, µόνας δὲ τὰς κατὰ τὸν πνεύµονα τὰς ὑπὸ τῶν νεωτέρων τραχείας ὀνοµασθείσας οὕτως ἐκάλουν, εὐλόγως ὁ Πλάτων εἰς διορισµὸν ὁποίων ἄν τινων βούληται φλεβῶν εἶναι τὴν καρδίαν ἀρχήν, προσέθηκε “καὶ πηγὴν τοῦ περιφεροµένου κατὰ πάντα τὰ µέλη
