Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий

6.3.24. καίτοι τά γε πέρατα τῶν ῥιζῶν ἀρχαὶ τροφῆς τοῦ δένδρου δύναιτ’ ἂν λέγεσθαι παραπλησίως ταῖς εἰς τὴν γαστέρα καθηκούσαις φλεψὶ καὶ ταῖς εἰς τὸν πνεύµονα κατασχιζοµέναις ἀρτηρίαις· ἁπλῶς δ’ ἅπαντα τῶν φλεβῶν τὰ πέρατα λέγειν ἀρχὰς ἀτοπώτατον· οὔτε γὰρ τῆς τροφῆς οὐδὲν αὐτῶν ἀρχὴ πλὴν τῶν εἰρηµένων οὔτε τῆς διοικούσης δυνάµεως· οὕτως γὰρ ἅπαν ἔσται µόριον ἀρχή.

6.3.25. εἰ δέ τινα µὲν ἀρχὰς ἐροῦσι τῶν περάτων, τινὰ δ’ οὐκ ἀρχάς, ἀναπόδεικτον ὑπόθεσιν θήσονται. τί γὰρ µᾶλλον τάδε τῶνδε νοµιστέον ἀρχάς, οἷον τὰ κατ’ ἐγκέφαλον τῶν κατὰ πνεύµονα καὶ τούτων τὰ κατὰ τὸ ἧπαρ ἢ τὸν σπλῆνα κἀκείνων τὰ κατ’ ἄλλο τι µόριον ἢ σπλάγχνον;

6.3.26. ἐγὼ τοῦτον τὸν λόγον οὐδ’ ὅτε µειράκιον ὢν ἤκουσα παρὰ τοῦ διδασκάλου Πέλοπος ἐπιδεικνύναι πειρωµένου τὸν ἐγκέφαλον ἁπάντων τῶν ἀγγείων ἀρχὴν οὔτ’ ἐν τῷ παραχρῆµα προσηκάµην οὔθ’ ὕστερον ἀνασκεπτόµενος ἐπῄνεσα.

6.3.27. Tὰ δ’ ἀπὸ τῆς κεφαλῆς καταφέρεσθαι λεγόµενα τέτταρα ζεύγη φλεβῶν ἐµβεβλῆσθαί τέ µοι δοκεῖ τοῖς ἐπιγραφοµένοις ῾Ιπποκράτους συγγράµµασι καὶ διεσκευάσθαι φανερῶς. οὐδὲν γοῦν αὐτῶν δύναται δείκνυσθαι, καίτοι τἆλλα τὰ περὶ φλεβῶν εἰρηµένα πρὸς ῾Ιπποκράτους, ἅπερ ἔγραψα πάντα κατὰ τὴν Περὶ τῆς ῾Ιπποκράτους ἀνατοµῆς πραγµατείαν, ὡµολόγηταί τε τοῖς ἀνατοµικοῖς ἀνδράσι καὶ δείκνυται καὶ πρὸς ἡµῶν· τὰ τέτταρα δὲ ἐκεῖνα ζεύγη πρὸς τῷ µηδ’ ὑφ’ ἑνὸς ἄλλου λέγεσθαι τῶν ἀνατοµικῶν οὐδὲ δείκνυται πρός τινος.

6.3.28. ἀλλ’ ἔνιοι µὲν τῶν τιθεµένων αὐτὰ πιστεύειν ῾Ιπποκράτει φασί, κἂν αὐτοὶ µὴ δύνωνται δεικνύειν, ὡς περὶ λόγῳ θεωρητοῦ πράγµατος, οὐκ αἰσθητοῦ διαλεγόµενοι, τινὲς δ’ ἐπαγγέλλονται µὲν δείξειν, ἔδειξαν δ’ οὐδέποτε.

6.3.29. τὸ µὲν οὖν ἐν ἑτέρῳ τινὶ γράφεσθαι βιβλίῳ τῶν προφανῶς νόθων τὰ τέσσαρα ζεύγη τῶν φλεβῶν οὐδὲν θαυµαστόν· εὑρίσκεται δὲ καὶ κατὰ τὴν τελευτὴν τοῦ Περὶ φύσεως ἀνθρώπου <συγγράµµατος, ἐν τῷ µεταξὺ προτέρου µὲν τοῦ περὶ φύσεως ἀνθρώπου,> δευτέρου δὲ τοῦ Περὶ διαίτης, ᾧ τὴν ἀνατοµὴν τῶν φλεβῶν ἐµβεβλήκασιν οὐδένα λόγον ἔχουσαν τῇ διαίτῃ συνῆφθαι.

6.3.30. πολὺ γὰρ ἦν πιθανώτερον οὐ τούτῳ τῷ µέρει τοῦ γράµµατος, ἀλλὰ τῷ προτέρῳ συνάπτειν αὐτήν. ἀλλὰ γὰρ ὁ διασκευάζων ᾤετο λήσεσθαι µᾶλλον [ἢ] εἰ τῷ τέλει παρέγρα-ψεν.ὅτι δ’οὐδὲ τῷ προτέρῳ µέρει προσαρµόττεσθαι λόγον εἶχεν, εὔδηλόν ἐστιν ἅπασι τοῖς ἀνεγνωκόσι τὸ σύγγραµµα. ζητεῖ γὰρ ἐν αὐτῷ φύσιν ἀνθρώπου τὴνὡς ἐκ στοιχείων, οὐ τὴν ἐξ ἀνατοµῆς φαινοµένην.

6.3.31. ἀλλ’ ὅτι µὲν οὐκ ἔστι γνήσιος οὔθ’ ῾Ιπποκράτους οὔτε Πολύβου τῶν εἰρηµένων φλεβῶν ἡ ἀνατοµή, καὶ πρὸ ἡµῶν µὲν ἑτέροις ἀποδέδεικται καὶ ἡµεῖς δ’ ἄν, εἰ θεὸς δοίη ποτὲ περὶ τῶν γνησίων ῾Ιπποκράτους συγγραµµάτων πραγµατεύσασθαι, διὰ πλειόνων ἐπιδείξαιµεν ἥτις ἐστὶν ῾Ιπποκράτους γνώµη περὶ φλεβῶν ἀρχῆς, ἣν ἔκ τε τοῦ περὶ τροφῆς ἔνεστι λαβεῖν καὶ ἐκ τοῦ δευτέρου τῶν ᾿Eἐπιδηµίων.

6.3.32. ᾿Aλλὰ τοῦτο µὲν εἰσαῦθις ἀναβεβλήσθω. δεῖξαι γὰρ πρότερον ὃ λέγων ἀπέλιπον ἔγνωκα, ὅτι κἀν τοῖς φυτοῖς µὲν ἀρχὴ καὶ γενέσεως καὶ διοικήσεως τὰ µείζω σώµατα τῶν µικροτέρων ὑπάρχει, οὐχ ἥκιστα <δὲ> κἀν τοῖς ζῴοις.

6.3.33. ἐπάνειµι γὰρ αὖθις ὡς τὸν Πέλοπα συγχωροῦντα τὸν ἐγκέφαλον ἁπάντων εἶναι τῶν νεύρων ἀρχήν. ὁµολογεῖ γοῦν καὶ αὐτὸς ἀπ’ ἐγκεφάλου φυόµενα δύο νεῦρα διασπείρεσθαι τοῖς κατ’ ὀφθαλµοὺς µυσὶν ἐκ µιᾶς καὶ παχείας ἐκφύσεως εἰς µικρὰ καὶ πολλὰ σχιζόµενα.

6.3.34. τούτων δ’ ἔτι µᾶλλον ἡ ἐφεξῆς συζυγία παχίστη µέν ἐστιν ἐκφυοµένη, τέµνεται δ’ εἰς πάµπο<λ>λα µικρὰ τοῖς περὶ τὸ πρόσωπόν τε καὶ τὸ στόµα διανεµοµένη µορίοις, ὥσπερ γε καὶ ἡ µετ’ αὐτήν. ἵνα δὲ µὴ τρίβω τὸν χρόνον, ὁ νωτιαῖος ἀπ’ ἐγκεφάλου βλαστάνειν αὐτῷ δοκεῖ καὶ εἶναι καθάπερ τι πρέµνον ἀριθµοῦ παµπόλ<λ>ου νεύρων οἷον κλάδων ἀποφυοµένων αὐτοῦ.

6.3.35. Tαῦτα µὲν οὖν ἀληθῆ τ’ ἐστὶ καὶ τοῖς ἐναργῶς ὁρωµένοις ὁµολογούµενα, τὸ δὲ τὰ µικρὰ τῶν µεγάλων ἀρχὰς εἶναι µάχεται µὲν καὶ τοῖς κατὰ τὰ νεῦρα φαινοµένοις —ἀεὶ γὰρ ἐν τούτοις τὰ µείζω τῶν µικροτέρων ἀρχαί—, µάχεται δὲ ὡς εἴρηται καὶ τοῖς κατὰ τὰ φυτὰ καὶ προσέτι τοῖς κατὰ τὰς ἀρτηρίας τε καὶ τὴν καρδίαν. ἀναισχυντία πάντως γάρ ἐστιν ἄλλο τι σπλάγχνον ἀρτηριῶν ἀρχὴν ὑποθέσθαι.

6.3.36. φαίνονται γοῦν αἱ µὲν ἀρτηρίαι πρὶν ἐκτµηθῆναι τοῦ ζῴου τὴν κίνησιν ἀπολλύουσαι σαφῶς ἐπειδὰν βρόχῳ διαληφθῶσι, µήτι γε δὴ χωρισθεῖσαι καὶ ἐκτὸς γενόµεναι, µόνη δ’ ἡ καρδία πάντων τῶν ἐν τῷ ζῴῳ µορίων ἐξαιρουµένη µέχρι πλείστου διαφυλάττουσα τὴν κατὰ φύσιν ἐνέργειαν, ὡς ἀρχὴ κινήσεως ἑαυτῇ τε καὶ τοῖς ἀφ’ ἑαυτῆς.

6.3.37. αἱ δ’ ἀρτηρίαι ἀποχωρισθεῖσαι αὐτῆς ἢ βρόχοις ἢ τοµαῖς ἅµα τῷ πάθει καὶ τὴν κίνησιν ἀπολλύουσιν. ἀλλ’ εἴπερ ἀναίσχυντόν ἐστι τὰς ἀρτηρίας ἑτέρωθεν ἄρχεσθαι φάναι, τὰ µέγιστα µόρια τῶν ἀρτηριῶν ἀρχαὶ τῶν µικροτέρων γενήσονται.

6.3.38. εὐρύταται γοῦν ἁπασῶν εἰσι τοῦ ζῴου ἀρτηριῶν αἱ τῆς καρδίας ἐκφυόµεναι, παχύταται δὲ καὶ τῶν νεύρων αἱ ἀρχαί, καθάπερ ἐν τοῖς φυτοῖς πάχιστον µὲν τὸ πρέµνον ἁπάντων τῶν κλάδων, παχίστη δ’ ἡ ῥίζωσις τῶν ῥιζῶν.

6.3.39. ὀνοµάζω δὲ ῥίζωσιν τὸ κάτωθεν µέρος, ὅπερ ὀλίγον ἔµπροσθεν ἐδείκνυον ἀρχὴν εἶναι τοῦ φυτοῦ. καί µοι δοκεῖ καὶ ὁ ῾Ιπποκράτης ἐντεῦθεν ἐπὶ τὰ ζῷα µεταφέρων τοὔνοµα ῥίζωσιν εἰρηκέναι τῶν µὲν ἀρτηριῶν τὴν καρδίαν, τῶν δὲ φλεβῶν τὸ ἧπαρ.

6.3.40. ὡς γὰρ ἀπὸ τῆς ῥιζώσεως τῶν φυτῶν αἱ ῥίζαι µὲν κάτω, τὸ δὲ στέλεχος ἄνω φύεται, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ µὲν τῆς καρδίας ἥ τε εἰς τὸν πνεύµονα καὶ ἡ εἰς ὅλον τὸ ζῷον, ἐκ δὲ τοῦ ἥπατος ἥ τ’ εἰς τὰ κατὰ τὴν γαστέρα καὶ <ἡ> εἰς τὸ σύµπαν σῶµα.

6.3.41. ῥίζαι<ς> µὲν οὖν ἐοίκασιν αἱ εἰς τὴν γαστέρα καθήκουσαι φλέβες, ὡς καὶ τοῦτ’ αὐτὸς ῾Ιπποκράτης ἔδειξε φάµενος “ὡς γὰρ τοῖς δένδροις ἡ γῆ, οὕτω τοῖς ζῴοις ἡ γαστήρ,” τὸ δ’ οἷον πρέµνον ἡ κοίλη φλέψ ἐστιν ἐκ µὲν τῶν κυρτῶν τοῦ ἥπατος ἐκπεφυκυῖα, φεροµένη δ’ ἐκ τοῦ ἥπατος εὐθείᾳ πρὸς ἑκάτερα τοῦ ζῴου τὰ µέρη, τό τε ἄνω καὶ τὸ κάτω.

6.3.42. εὐρύτατον µὲν οὖν αὐτῆς ἐστι τὸ κάτω τοῦ ἥπατος, ἧττον δ’ εὐρὺ τὸ διὰ τῶν φρενῶν ***** ἀνατεταµένον, ἔλαττον δὲ ἀµφοῖν τὸ ἐµφυόµενον τῇ καρδίᾳ. καίτοι γ’ εἴπερ ἦν ἡ καρδία τῆς κοίλης φλεβὸς ὡς καὶ τῆς µεγάλης ἀρτηρίας ἀρχή, µέγιστον ἂν ἦν οἶµαι τὸ συνεχὲς αὐτῇ µέρος.

6.4.1. Εἰ δέ τις οἴεται τῆς µὲν δυνάµεως ταῖς φλεψὶ χορηγὸν τὴν καρδίαν, τῆς δ’ ὕλης τὸ ἧπαρ, ἐντεῦθεν γὰρ ὁρµᾶσθαι τὸ αἷµα, καὶ διὰ τοῦτ’ εὐρυτέραν εἶναι τὴν κάτω κοίλην τῆς ἄνω, διότι πλείω µόρια τὰ κάτω τοῦ ἥπατός ἐστιν, οἷς ἀναγκαῖόν ἐστιν ἅπασι χορηγεῖσθαι τροφήν, οὗτός µοι δοκεῖ δι’ αὐτῶν ὧν ὑποτίθεται συγχωρεῖν ἃ µὴ βούλεται.

6.4.2. τὸ γὰρ ἐξ ἥπατος