Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий
Шрифт:
Интервал:
Закладка:
9.9.7. Ὥσπερ οὖν ταῦτα περὶ ψυχῆς εἶπεν ἄχρι τοῦ πιθανοῦ καὶ εἰκότος ἡµῖν γιγνώσκεσθαι προαποπεφασµένα, καὶ διὰ τοῦτο κἀγὼ τολµηρῶς ἀποφήνασθαι περὶ αὐτῶν οὐ θαρρῶ, κατὰ δὲ τοὐναντίον ὅτι πλείω τὰ τῆς ψυχῆς ἐστιν εἴδη καὶ ὅτι τριχῇ κατῴκισται καὶ ὅτι τὸ µὲν αὐτῶν θεῖόν ἐστιν ᾧ λογιζόµεθα, τὰ δὲ λοιπὰ δύο παθητικά, τὸ µὲν ᾧ θυµούµεθα, τὸ δὲ ᾧ τῶν διὰ τοῦ σώµατος ἡδονῶν ἐπιθυµοῦµεν, ὃ κἀν τοῖς φυτοῖς ἐστιν, ἀποδείξεις ἔχειν φηµὶ καὶ µέντοι καὶ ὅτι τὸ µὲν ἐν ἐγκεφάλῳ κατῴκισται, τὸ δὲ ἐν καρδίᾳ, τὸ δ’ ἐν ἥπατι·
9.9.8. καὶ γὰρ τούτων εἰσὶν ἀποδείξεις ἐπιστηµονικαὶ καὶ περὶ αὐτῶν ἠγωνισάµην ἐν τοῖς πρώτοις ἓξ ὑποµνήµασι τῆσδε τῆς πραγµατείας οὔτε περὶ τῆς οὐσίας εἰπών τι τῶν τριῶν εἰδῶν τῆς ψυχῆς οὔτε περὶ τῆς ἀθανασίας οὔθ’ ἅλως ζητήσας πότερα κυρίως ὀνοµάζων εἴρηκεν ἐν Τιµαίῳ θνητὰ τὰ δύο µέρη τῆς ψυχῆς ἢ ταύτην αὐτοῖς ἐπήνεγκε τὴν προσηγορίαν ἀθανάτοις οὖσιν ὡς χείροσι τοῦ λογιστικοῦ καὶ ὡς κατὰ τὰ θνητὰ τῶν ζῴων ἐνεργοῦσι µόνον.
9.9.9. τὸ γὰρ ὅτι τριχῇ κατῴκισται τὰ ψυχῆς εἴδη καὶ ὅτι τοσάσδε τὰς δυνάµεις ἕκαστον αὐτῶν ἔχει καὶ ὅτι τοιάσδε τινάς, εἴς τε τὴν ἰατρικὴν τέχνην χρήσιµον ὑπάρχον εἴς τε τὴν ἠθικήν τε καὶ πολιτικὴν ὀνοµαζοµένην φιλοσοφίαν εὐλόγως ῾Ιπποκράτει τε καὶ ἡµῖν ζητεῖται· πότερον δὲ καὶ τὸ θυµοειδὲς καὶ τὸ ἐπιθυµητικὸν ἀθάνατα τετύχηκεν ὄντα, καθάπερ ἡγοῦνται πολλοὶ τῶν Πλατωνικῶν, ἢ θνητὰ κυρίως εἴρηται κατὰ τὸν Τίµαιον, οὐ πάνυ τι χρήσιµον οὔτ’ εἰς ἰατρικὴν οὔτε τὴν ἠθικήν τε καὶ πολιτικὴν φιλοσοφίαν ὀνοµαζοµένην ὑπάρχον εἰκότως τοῖς ἰατροῖς καὶ πολλοῖς τῶν φιλοσόφων παραλέλειπται.
9.9.10. τῆς θεωρητικῆς οὖν φιλοσοφίας ἐστὶ µᾶλλον ἢ τῆς πρακτικῆς.
9.9.11. ἀλλ’ ὅτι τὸ βέβαιον αἱ περὶ τούτων ἀποδείξεις οὐκ ἔχουσιν, αὐτὸν ἐπέδειξα τὸν Πλάτωνα διὰ τῆς ἐν Τιµαίῳ ῥήσεως ὁµολογοῦντα.
9.9.12. οὐ µὴν περί γε τῶν ἐν τῷ τετάρτῳ Πολιτείας ὑπ’ αὐτοῦ γεγραµµένων ἐστὶν εἰπεῖν ὡς ἄχρι τοῦ πιθανοῦ προερχοµένων µόνον· ἀλλ’ ἐµοὶ µὲν ἐπιστηµονικαὶ δοκοῦσιν αἱ ἀποδείξεις ὑπάρχειν ἄλλο µὲν εἶναι τὸ λογιστικόν, ἄλλο δὲ τὸ θυµοειδές, ἄλλο δὲ τὸ ἐπιθυµοῦν ἀποδεικνύντος αὐτοῦ.
9.9.13. ᾧ δὴ καὶ δῆλον ὅπερ ἐξ ἀρχῆς λέγω, χαλεπώτατον εἶναι διακρίνειν τὰς ὁµοιότητας. ὅπου γὰρ αὐτῶν τῶν Πλατωνικῶν πολλοὶ ἐναντίως οἷς ὁ Πλάτων ἀπεφήνατο ἐδόξασαν, πῶς ἄν τις ἐπὶ τοῖς ἄλλοις φιλοσόφοις θαυµάσειεν ἀγνοοῦσι διακρίνειν τὸ πιθανὸν µὲν οὐκ ἀληθὲς δὲ τοῦ βεβαίως ἀληθοῦς;
9.9.14. ὅπερ οὐκ ἂν ἐγένετο, οὐδεµιᾶς ὁµοιότητος οὔσης τοῖς ψευδέσι καὶ πιθανοῖς πρὸς τὰ µετ’ ἐπιστήµης δεικνύµενα.
9.9.15. Mάθοις δ’ ἂν ἐναργῶς αὐτὸ τοῦτο κἀκ τοῦ τετάρτου τῆς Πολιτείας. ἀξιώµατι γὰρ εἰς τὴν ἀπόδειξιν µέλλων χρῆσθαι τοῦ πλείω τὰ τῆς ψυχῆς ἡµῶν εἶναι µόρια προσέχειν ἀκριβῶς αὐτῷ παρακελεύεται γιγνώσκων ἐνίους ἀντεροῦντας ὡς οὐκ ἀληθεῖ διὰ τὸ µὴ δύνασθαι διακρίνειν ἀπὸ τῶν ἀληθινῶν τὰ πιθανὰ µὲν οὐκ ἀληθῆ δὲ πολλῆς ἐν αὐτοῖς οὔσης ὁµοιότητος.
9.9.16. ἐντεῦθεν γάρ τοι καὶ τὸ τῶν δογµάτων πλῆθος ἐγένετο κατ’ ἰητρικήν τε καὶ φιλοσοφίαν, οὐ δυναµένων ἁπάντων διορίζειν ἀπὸ τῶν ἐξ ἀνάγκης ὑπαρχόντων τισὶν ἢ ἑποµένων ἢ µαχοµένων ἤ τινα ἄλλην σχέσιν ἐχόντων πρὸς ἄλληλα, τὰ τὸ δυνατὸν ἔχοντα µόνον.
9.9.17. ὁµοιότης γάρ ἐστι κἀνταῦθα πολλοῖς τῶν ἀναγκαίων πρὸς τὰ δυνατὰ µὲν ὅσον ἐπὶ τῇ νοήσει, µὴ µέντοι γε ὑπάρχοντα κατ’ ἀλήθειαν.
9.9.18. ἀλλὰ καὶ τούτων κἀνταῦθα µόνοις τοῖς γεγυµνασµένοις κατ’ αὐτὰ καλῶς τὴν διάγνωσιν οἷόν τε [πε]ποιεῖσθαι καὶ µόνη γ’ ἀρκέσει τοῖς βουλοµένοις ἀποδεικτικοῖς γενέσθαι µετὰ τοῦ δηλονότι συνετοῖς εἶναι φύσει.
9.9.19. θαυµάζειν οὖν δίκαιόν ἐστι καὶ κατὰ τοῦτο τὸν Πλάτωνα µὴ µόνον τὰς µεθόδους εἰπόντα διὰ συντόµων, ἀλλὰ καὶ γυµνάσαντα καθ’ ἑκάστην.
9.9.20. ἔστι µὲν γὰρ τρία κεφάλαια, πρῶτον µὲν τὸ περὶ διαίρεσιν καὶ σύνθεσιν, δεύτερον δὲ τὸ περὶ τὴν τῶν ἀκολούθων τε καὶ µαχοµένων γνῶσιν, ἐπ’ αὐτοῖς δὲ τρίτον τὸ κατὰ τὴν πρὸς ἄλληλα τῶν πραγµάτων µεταβολὴν ἐν τῷ µᾶλλόν τε καὶ ἧττον, ἴσως τε καὶ ὁµοίως καὶ ἀνάλογον, <ὧν> ἐστιν ἥ τε ταὐτοῦ καὶ ἡ ἑτέρου γνῶσις, οἷς ἅπασι κοινὰ συµβέβηκε περὶ ἃ γεγυµνάσθαι χρή, τὸ δυνατὸν καὶ ἀναγκαῖον ἥ τ’ ἐν τούτοις ὁµοιότης τε καὶ ἀνοµοιότης.
9.9.21. οἱ µὲν οὖν σκοποὶ καθ’ οὓς ἕκαστα τούτων ὀρθῶς ἄν τις µεταχειρίζοιτο παντάπασιν ὀλίγοι, τὸ <δὲ> κατ’ αὐτοὺς γυµνάσιον οὐκ ὀλίγου χρόνου δεόµενον.
9.9.22. Ἐνδείκνυται δὲ τοῦτο καὶ κατὰ τὸ τέταρτον τῆς Πολιτείας ὁ Πλάτων, ἔνθα βούλεται δεῖξαι τὴν ψυχὴν ἡµῶν οὐχ ἁπλῆν οὐδὲ µονοειδῆ κατὰ τὴν οὐσίαν, ἀλλὰ σύνθετον ἐκ τριῶν µερῶν, ὧν ἕκαστον µὲν ἴδιον ἔχει τὸ εἶδος, οὐ µίαν δὲ δύναµιν, ἀλλὰ πλείους.
9.9.23. εἰς γὰρ τὴν ἀπόδειξιν αὐτοῦ χρῆταί τινι τῶν πρὸς νόησιν ἐναργῶν λόγῳ τοιῷδε· “δῆλον ὅτι ταὐτὸν τἀναντία ποιεῖν ἢ πάσχειν κατὰ ταὐτόν τε καὶ πρὸς ταὐτὸν οὐκ ἐθελήσει ἅµα.”
9.9.24. τοῦτο µὲν οὖν τὸ ἀξίωµα καθ’ ὃ τὴν ἀπόδειξιν ἐγχειρεῖ ποιήσασθαι. γιγνώσκων δὲ µὴ παντὶ τὸν εἰρηµένον εἶναι λόγον σαφῆ ἐπάγει αὐτὸς [οὗτος] ὧδε· “ἑστάναι, εἶπον, καὶ κινεῖσθαι τὸ αὐτὸ ἅµα κατὰ τὸ αὐτὸ ἆρα δυνατόν;”
9.9.25. οὐκ ἀρκεσθεὶς δ’ οὐδὲ τούτῳ διὰ τὸ συντόµως εἰρῆσθαι µακρότερον αὖθις διέρχεται τὸν αὐτὸν λόγον ὧδέ πως γράφων· “ἔτι τοίνυν ἀκριβέστερον διοµολογησώµεθα, µή πως προϊόντες ἀµφισβητήσωµεν.
9.9.26. εἰ γάρ τις λέγοι ἄνθρωπον ἑστηκότα κινοῦντα δὲ τὰς χεῖράς τε καὶ τὴν κεφαλήν, ὅτι ὁ αὐτὸς οὗτος ἕστηκε καὶ κινεῖται ἅµα, οὐκ ἂν οἶµαι ἀξιοῖµεν οὕτως λέγειν δεῖν, ἀλλ’ ὅτι τὸ µέν τι αὐτοῦ ἕστηκε, τὸ δὲ κινεῖται. οὐχ οὕτως; οὕτω.”
9.9.27. µετὰ δὲ τοῦτο τὸ παράδειγµα χρησιµώτερον ἕτερον εἰς ἀντιλογίαν τοῦ προκειµένου ἀξιώµατος ἐπιφέρων ὧδέ πως γράφει· “οὐκοῦν καὶ εἰ ἔτι µᾶλλον χαριεντίζοιτο ὁ ταῦτα λέγων, κοµψευόµενος ὡς οἵ γε στρόµβοι ὅλοι ἑστᾶσί τε ἅµα καὶ κινοῦνται, ὅταν ἐν τῷ αὐτῷ πήξαντες τὸ κέντρον περιφέρωνται, ἢ καὶ ἄλλο τι κύκλῳ περιιὸν ἐν τῇ αὐτοῦ ἕδρᾳ τοῦτο δρᾷ, οὐκ ἂν ἀποδεχοίµεθα, ὡς οὐ κατὰ ταὐτὰ αὐτῶν τὰ τοιαῦτα µενόντων τε καὶ φεροµένων, ἀλλὰ φαῖµεν ἂν ἔχειν αὐτὰ εὐθύ τε καὶ περιφερὲς ἐν ἑαυτοῖς καὶ κατὰ µὲν τὸ εὐθὺ ἑστάναι, οὐδαµῇ γὰρ ἀποκλίνειν, κατὰ δὲ τὸ περιφερὲς κύκλῳ κινεῖσθαι· καὶ ὅταν δὲ τὴν εὐθυωρίαν ἢ εἰς δεξιὰ ἢ εἰς ἀριστερὰ ἢ εἰς τὸ πρόσθεν ἢ εἰς τὸ ὄπισθεν ἐκκλίνῃ ἅµα περιφερόµενον, τότε οὐδαµῇ ἑστάναι.”
9.9.28. ταῦτα προειπὼν
